"Ikertzaileen borrokari norabide bat ematea, eta hori modu kolektiboan jostea gustatuko litzaiguke"
2023ko ekainaren 26a
"Unibertsitatearen barruak eta prekarietatea: Doktoregaion begirada akademiari" ikastaroa antolatu da UEUren Udako Ikastaroetan. Bertan parte hartuko dute Maialen Akizu, Unai Bayon, Leire Castrillo, Miriam del Pino, Maider Galardi eta Irati Zubia Filosofia, Soziologia eta Antropologia sailetako doktoregaiek. Haiekin izan gara gaiaren gainean hitz egiteko.
Unibertsitateko ikertzaileen prekarietatea jarriko da mahai gainean jardunaldian. Fokupean ez da behar beste jarri?
Unibertsitateko ikertzaileen prekarietatea modu oso intermitentean azaleratu da. Arreta eskaini zaionean, hori izan da batik bat une jakinetan egin diren aldarrikapenak direla edo lorpen txikiren bat dela eta. Orobat, ordea, ez dugu ikusi auzi honen jarraipen aberats, sakon edo koherenterik. Ez nahiko genukeena bezain bestekoa, behintzat. Horrek perspektiba galtzea ekarri eta ikertzaileok saretzea zaildu duelakoan gaude. Jardunaldien helburuetako bat, hain zuzen ere, egoeraren diagnosi osoago bat osatzea da: egungo egoeraren atzean dagoen bilakaera ezagutu, egin diren mugimendu eta aldarrikapenen berri eman, eta aurrera begirakoak ebaluatu eta elkarrekin hausnartzeko sare bat ehuntzen hastea.
Beste eragile batzuek gure alde egin badute ere (eta eskertuta gaude, zeharo!), ikertzaileen arteko antolaketa mugatu samarra izan da azken urteetan. Langile-izaera berezi samarra dugu ikertzaileok. Ikasle eta langile kategorien arteko linbo batean gaude. Izaera anbiguo horrek baldintzatu ditu neurri batean gure lan-baldintzak. Halaber, langile-izaera aldarrikatzeko eta subjektu kolektibo bat osatzeko zailtasunak ere eragin ditzake linbo anbiguo horrek. Gainera, lanbide zeharo ziurgabea da ikertzailearena. Kontratu gehienak beka bidezkoak dira, eta epemuga zehatz batekoak. Gaur ikertzailea zara eta, bihar, auskalo. Epe luzera aktibatu eta antolatu ahal izateko muga bat izan daiteke hori ere.
Auzia errealitate zehatzetan nola gorpuzten den erakutsi nahi da. Zer errealitate ekarriko dira jardunaldira?
Ikastaroko programan dauden mahai-inguru batzuk zehazki errealitate zehatzak aztertzera zuzendu ditugu. Batetik, mahai-inguru batean Euskal Herriko unibertsitate eta instituzio batzuetako ikertzaileen bizipenak elkarrekin banatuko ditugu. Bestetik, ikertzaileen errealitatea beste partikulartasun batzuekin nola gurutzatzen den ere aztertuko dugu, besteak beste: amatasunarekin, erdaldun-izaerarekin edo euskaraz ikertzeko hautuarekin… Horrez gain, tailer zehatz bat eskainiko dugu prekarietateak gugan eta gure gorputzetan uzten duen aztarna ezagutu eta ebaluatzeko asmoz.
Doktoregaien prekarietateak aurpegi asko ditu... eta osasun mentalean eragin zuzena duela aipatu zenuten Ikergazte kongresuan.
Hala da. Mahai-ingurua, berez, buru-osasuna eta doktoregaien egoera aztertu zituen ikerlan batetik abiatu zen, baina gure ustez guztia lotuta doa: egoera prekario eta ezegonkorrak eragiten du, besteak beste, osasun mentalean kalteak edukitzea. Ikerketa ugarik berretsi dute ikertzaileon artean konstantea izan den susmoa: ez gaude ondo. Ikertzaileen, bereziki hastapeneko faseetan dauden horien lanak kostu handiak izan ditu osasun mentalean. Ez dugu uste hori lan-baldintzekiko independentea den auzia denik.
Gaiari modu kolektiboan heltzea gakoa da?
Bai. Ikastaroaren helburuetako bat auziaren analisi kolektiboa egitea da, horregatik ahalegindu gara ekarpenak egin ditzaketen ahalik eta profil askotarikoenak biltzen: ikertzailetik bertatik hasi eta borrokan aritu diren askotariko eragileetaraino. Baina, horrez gain, hausnarketarako eta saretzeko espazio kolektibo bat eratzeko aitzakia ere bada ikastaroa.
Nondik hasi edo jarraitu... nora iristeko? Zein da helmuga?
Guri gustatuko litzaiguke horren intermitentea izan den ikertzaileen borrokari norabide bat ematea, eta hori modu kolektiboan jostea. Gure lanaren izaera berezia da eta zailtasunak identifikatu ditugu sare kolektibo bat ehuntzeko garaian. Noski, jomugan lan-baldintza duinak ditugu. Nora helduko garen, elkartzean ebaluatu eta ikusi beharko dugu.
Nori dago zuzenduta?
Noski, ikertzaileei. Alabaina, prekarietatearen eta unibertsitatea bezalako instituzio publikoen gainbeheraren inguruan interesa izan dezakeen ororentzat interesgarria izan daitekeelakoan gaude. Adibidez, ikastaroari hasiera prekarietatearen eta unibertsitatearen norabide neoliberalaren inguruko hitzaldi batek emango dio. Hori, adibidez, interesekoa izan daiteke ikertzailea ez den horrentzat ere.
Zer da jardunaldiarekin lortzea gustatuko litzaizuekeena?
Batetik, auziaren diagnosi bat edo argazki osoago bat osatzea. Bestetik, aurrera begira jarraituko duen elkarrizketa edo foru bat sortzea auzi honetan inplikatuta egon gaitezkeenon artean. Ikastaroan bertan eskainiko diogu denbora-tarte bat etorkizunera begira zehaztu beharreko pausoen inguruan hausnartzeari.
Nabarmentzeko zerbait?
Ez gatozela ezer asmatzera, ezta ezer salbatzera ere. Esan dugu aurretik egon direla ikertzaileonegoera iraultzeko eta antolatzeko dinamikak, hala nola Doktoregaien Asanblada edota sindikatuek egin duten jarduera. Ikerketak ere egin dira gaiari buruz era batera edo bestera. Gertuen tokatzen zaizkigu EHUko zenbait ikertzailekdoktoregaien osasun mentalari buruz egindakoa eta AFITeko kideek prekarietateei buruz egindakoa. Sentitu dugu behar bat bazegoela guztia saretzen hasteko eta begirada zabaltzeko, eta horixe da gure ekarpena.
